Son yıllarda adını sıklıkla duyduğumuz hastalıklardan olan Hashimoto veya diğer adıyla Haşimato Tiroidi özellikle kadınlarda görülen bir problemdir. Haşimato nedir derseniz size açıklamaya çalışalım. Hastalığın temelinde vücuttaki neredeyse bütün hücrelere etki eden hormonların salgılanması ile görevli tiroid bezi bulunur. Tiroid bezinin iltihaplanarak gerekli hormonları gerektiği gibi salgılayamaması ile birlikte haşimato hastalığı ortaya çıkar. Gerekli testler yardımıyla altında yatan nedenler incelendikten sonra, gerekirse ilaç ve kontrollü bir beslenme planı uygulandığında hastalığın risk faktörleri ciddi anlamda azaltılabilir.
Haşimato Nedir?
İnsan vücudundaki tiroid bezi, metabolik süreçlerin gerektiği gibi devam etmesi ve enerjinin vücut fonksiyonlarına dağıtılması için hormon salgısı ile görevli olan bir yapıdır. Özellikle kadınlarda görülen ve haşimato nedir sorularına neden olan yapı da yine tiroid bezidir. Tiroid bezinin herhangi bir sebep sonucu iltihaplanmasıyla birlikte haşimato hastalığı ortaya çıkar. Otoimmün bir hastalık olan haşimato nedir denildiğinde, kabaca vücudun kendi sistemlerine saldırması şeklinde açıklanabilir.
Haşimato hastalarında vücut kendi dokularını yabancı cisim olarak algılar ve onlara karşı savaş açar. Bağışıklık sisteminin kendi kendine saldırmasıyla birlikte vücut savunma mekanizması dirençsiz kalır ve çeşitli hastalıklara yakalanma riski artar. Bu arada vücut tiroid bezini yok etmek için antikor üretir ve küçülmesine neden olur. Tiroid bezinin küçülmesi ise yetersiz hormon salgılanması, vücut doku ve organlarının yetersiz çalışması, pek çok vücut fonksiyonunda işlev kaybı yaşanması gibi sorunlara sebebiyet verir.
Haşimato Belirtileri
Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir.
- Kolay yorulma, uyku hali ve/veya güçsüzlük
- Unutkanlık, konsantrasyon veya düşünme zorluğu
- Yavaş hareket etme
- Uyanmada zorluk, gün içinde uyuma isteği
- Depresyon
- Üşüme
- Ciltte kuruluk, kaşıntı, tırnak yapısında bozulma
- Saç ve kaş dökülmesi ve saç yapısında değişiklikler
- Çabuk kilo alma ve zor kilo verme
- Kabızlık
- Boyunda genişleme veya guatr
- Adet düzensizlikleri, gebe kalmada zorluk
- Eklem veya kas ağrıları, eklemlerde şişlik
- Yüzde ve bazen tüm vücutta şişlik
- Kolesterol seviyesinde artış
- Sık hastalanma
Haşimato Nedenleri ve Risk Faktörleri
Haşimato hastalığının arkasında kesin bir neden olmamakla birlikte, genel olarak kadınlarda daha sık görüldüğü bilinmektedir. Bu da genetik faktörlerin haşimato gelişiminde etkili olduğunu gösterir. Aile öyküsünde haşimato bulunması halinde, diğer aile üyeleri de risk grubuna girer ve bu anlamda tedavi için haşimato nedir öğrenilmesi önemli olur. Genellikle orta ve genç yaş grubu insanları etkileyen hastalığın gebelerde, düşük veya ölü doğum öyküsü bulunduranlarda titizlikle araştırılması gerekir.
Haşimato nedir öğrendikten sonra doğru bir tedavinin planlanabilmesi için yeterli tanılama yöntemlerinin de uygulanması önemlidir. Hastalığın en belirleyici bulgularından biri unutkanlıktır. Ayrıca kabızlık, sık kilo alımı, üşüme, cilt kuruluğu, yorgunluk, sinir hali ve depresyon da diğer semptomlardandır. Bu bulguları veren hastaların vakit kaybetmeden uzman doktora danışması ve ilaç tedavilerine ek olarak, diyetisyen kontrolüyle hazırlanmış bir beslenme planını takip etmesi önerilir.
Şimdi de haşimato nedir inceledikten sonra, bağışıklık sistemi esas alınan beslenme programı önerilerine bakalım.
Haşimato Tiroidinde Beslenme Nasıl Olmalı?
Haşimato, genel olarak tiroid bezini yok etmek için üretilen anti-TPO ile anti-tiroglobulin antikorlarından kaynaklanır. Bu antikorların kontrol edilmesi, tiroid bezi tahribatının önlenmesi ve hastalık etkilerinin hafifletilmesi için bağışıklık sistemini güçlendiren bir beslenme programı oluşturulmalıdır.
- D vitamini seviyenizi rutin olarak ölçtürmelisiniz. 30’nmol / L’nin altındaki değerler için takviye kullanmalısınız. Balık, yumurta ve süt ürünlerini diyetinize mutlaka dahil etmelisiniz.
- Günde maksimum 1 çay kaşığı kadar ve doktorunuz aksini tavsiye etmedikçe iyotlu tuz olarak kullanın.
- Yeşil yapraklı sebzeleri oldukça sık kullanmanız önemlidir, fakat bu sırada guatrojen besinlere de dikkat etmelisiniz. Guatrojen besinler arasında brokoli, turp ve karalahana gibi sebzeler bulunur. Haftalık diyet planında bu sebzeleri çiğ ve yüksek miktarlarda tercih etmeyin. Sebze tüketimi haşimatoda kabızlık riski arttığı için de önem kazanmaktadır.
- Günlük protein alımınızın yeterli ve kaliteli kaynaklardan olması da vücudunuzun bağışıklık direncini güçlendirmede etkilidir. Bu nedenle et, baklagil, balık, yumurta gibi zengin protein kaynakları düzenli olarak tüketmeniz, pişirme yöntemi olarak fırında veya ızgara tercih etmeniz bu aşamada önem kazanır.
- Haşimato hastalarının en büyük sorunlarından biri yavaşlayan metabolizma sonucu sindirim sisteminin iyi çalışmaması, sık sık kabızlık probleminin yaşanması ve hızlı kilo alımıdır. Bu durumu önlemek adına su dışındaki içecekleri azaltmalısınız ve suyu yeteri kadar tüketmelisiniz. Fiziksel olarak aktif olmalısınız ve lifli beslenmelisiniz.
- Glisemik indeksi düşük besinler tüketilmelidir.
- B grubu vitaminleri özellikle B12 vitamin eksikliği yaşayabilirsiniz. B12 seviyenizi belirli aralıklarla ölçtürün ve takviye almanız gerekiyorsa alın. Bunun haricinde sıklıkla ödem atıcı çayları tercih etmeyin. Kaliteli protein kaynaklarından yararlanın.
- Hücre yenilenmesine katkı sağlayarak metabolizmayı destekleyen mineraller arasında magnezyum ve potasyum da bulunur. İçerik yönünden zengin meyve, sebzeler ve çiğ kuruyemişler günlük kontrollü porsiyonlar halinde tüketilmelidir.
Bütün bunların yanı sıra hekimin verdiği ilaçların düzenli kullanılması önemlidir. Doğru ve besleyici bir diyete ek olarak düzenli fiziksel aktivite de çoğu hastanın tedavi planında yer alır. Ancak kişiye özel beslenme programının, uzman hekim ile diyetisyen kontrolünde gerçekleştirilmesi gerekir.